Tema 12: Organización político – administrativa actual española.

1) EVOLUCIÓN HISTÓRICA

A HISPANIA ROMANA
A primeira división territorial da Península Ibérica realízase trala chegada dos romanos, no ano 197 a.C., xa que non se pode falar dun modelo común de organización dos pobos prerromanos. Os romanos identificaron como Hispania todo o territorio que estaba máis aló dos Pirineos e dividíronno en dúas provincias: a Hispania Citerior (desde os Pirineos ata a desembocadura do río Almanzora, ao sur de Cartagena) e a Hispania Ulterior (ao sur dese punto). Hai que ter en conta que nun primeiro momento, a conquista comprende únicamente a parte oriental da Península, polo que os límites occidentais de ambas provincias non son moi precisos e vanse ampliando ao longo dos séculos II e I a.C.

No ano 27 a.C., tras culminar a conquista de Hispania, Augusto realiza unha nova división: A Hispania Citerior ou Tarraconensis, con capital en Tarraco chegará ata Gallaecia e incluirá, no sur, Cástulo (rexión mineira de Serra Morena), chegando ata a actual Almería. A Hispania Ulterior dividirase en Hispania Ulterior Bética, con capital en Corduba, e Hispania Ulterior Lusitana, con capital en Emérita Augusta. Dentro da división xeral do Imperio, a Bética, máis romanizada, será provincia senatorial, mentres que a Tarraconensis e a Lusitania, máis militarizadas, converteranse en provincias imperiales.

Cada unha das provincias será dividida á súa vez en conventus, circunscricións primeiro xurídicas e logo tamén administrativas:

• Tarraconense: Tarraco (Tarragona), Cartago Nova (Cartagena), Caesaraugusta (Zaragoza), Clunia (Coruña do Conde), Asturica Augusta (Astorga), Lucus Augusti (Lugo) e Brácara Augusta (Braga).
• Lusitania: Emérita Augusta (Mérida), Scallabis (Santarem) e Pax Iulia (Beja).
• Baetica: Corduba (Córdoba), Gades (Cádiz), Hispalis (Sevilla) e Astigi (Écija).

Esta división provincial perduró ata que o emperador Caracalla (211-217) creou a nova provincia de Gallaecia (conventus de Asturica, Brácara e Lucus).

Diocleciano (284-305) levará a cabo unha reestruturación territorial do Imperio, dividindo as provincias para aumentar o seu número e reducir o seu tamaño, e agrupándoas en dióceses e estas, á súa vez, en prefecturas. Así, a diócese de Hispania, pertencente á prefectura das Galias, estaba dividida no ano 297 en seis provincias: Bética, Lusitania, Cartaxinense, Gallaecia, Tarraconense e Mauritania Tinxitana. Para Marcelo Vigil, a incorporación desta provincia do norte de África obedece a razóns militares, para evitar as invasións de tribos africanas. No ano 385 as Illas Baleares son separadas da Cartaginense para converterse en provincia.
Ademais do gobernador nomeado por Roma (procónsul ou legado, segundo fosen provincias senatoriais ou imperiais), as provincias contaban con Concíliaos Provinciae, que reunían aos representantes das cidades. A cidade era a unidade fundamental político-administrativa e contaba para o seu goberno cunha curia e uns maxistrados, a imitación de Roma. O sistema municipal entrou en crise desde o século III e, segundo Marcelo Vigil, os gobernadores provinciais foron perdendo atribucións en favor do vicario da diócese de Hispania.

HISPANIA TRALOS ROMANOS

Os Suevos

Dirixidos polo seu rei Hermerico, en decembro de 406 e en compañía doutros pobos xermánicos cruzaron o Rin, que estaba xeado, á altura de Maguncia, penetrando no Imperio romano. Durante dous anos movéronse ás súas anchas polas Galias, dedicándose ao saqueo e a pillaxe. En 409, xunto con vándalos e alanos penetraron en Hispania, atravesando o Pirineo Occidental. Estes pobos abordelaron o norte da península, ata que en 411 suevos e vándalos asdingos asentáronse na provincia de Gallaecia, asinando un pacto (foedus) co emperador Honorio e establecendo o seu centro político en Bracara Augusta (actual Braga, en Portugal). Pronto xurdiron desavenencias cos vándalos, os cales dirixíronse á Bética e posteriormente pasaron ao África romana. Debido ao seu escaso número (apenas uns 30.000), os suevos estiveron agrupados.
O seu réxime de goberno era a monarquía. Os reis suevos esténdense desde Hermerico ata Andeca, que no 585 foi derrotado polo rei visigodo Leovigildo. Na súa Historia Sueborum, Isidoro de Sevilla deixa constancia de que o Regnum Sueborum durou exactamente 177 anos e data erróneamente o seu inicio no 408 (xa que os suevos non penetraron na península Ibérica ata o 409).

Os Visigodos

No ano 507 os visigodos, que xa entraran en Hispania no século anterior, establecen a súa capital en Toledo. Manterán a división provincial dos romanos: Tarraconense, Bética, Lusitania e Cartaxinense, poñendo á fronte de cada provincia a un rector provinciae, substituído logo por un duque (funcións civís e militares).

Os Bizantinos

A provincia de Spania (en latín Provincia Spaniae) foi unha provincia do Imperio bizantino entre os séculos VI e VII. A provincia, a máis occidental de cantas constituíron o Imperio ao longo da súa historia, formouse como parte das campañas militares de Xustiniano I o Grande nos seus esforzos por restaurar o Imperio romano de Occidente. O seu territorio incluía unha zona do sureste da península Ibérica arrebatada ao Reino Visigodo.

Será Leovixildo quen consiga a unidade territorial da Península. Ás cinco provincias peninsulares engaden a Septimania ou Narbonense (costa mediterránea da Galia) e as marcas de Asturica, Cantabria e Vasconia, provincias máis militarizadas.

AL – ÁNDALUS
Desde que no ano 711 chegan os musulmáns, a Península Ibérica queda dividida entre os cristiáns do norte, que ao principio dominan unha pequena franxa pero que aos poucos irán crecendo, e os musulmáns ao sur, aínda que nun primeiro momento a fronteira está moi ao norte e dominan case toda a Península.
Al – Ándalus, que é o nome que os musulmáns dan a Hispania, constitúese nun primeiro momento como Emirato (provincia) dependente do Califato omeia de Damasco, con capital en Córdoba, pero desde 750 convértese en Emirato Independente do Califato abbasí de Bagdad, para, finalmente, transformarse en Califato de Córdoba (929-1031).
Na organización territorial da o-Ándalus podemos distinguir catro zonas:

• A zona do val do Guadalquivir, con capital en Córdoba, que é tamén capital do Al Ándalus. Divídese en 28 coras, provincias que, segundo o profesor Leví Provenzal, correspóndense coas divisións condais da época visigoda.
• A Marca Inferior, con capital en Mérida e logo en Badajoz, rexión militar para defender Al -Ándalus dos ataques de galegos e astures.
• A Marca Media, con capital en Toledo (para defenderse dos casteláns).
• A Marca Superior, con capital en Zaragoza (para facer fronte aos aragoneses e cataláns).

Trala caída do Califato (1031), A o-Ándalus divídese en 32 reinos taifas, que coinciden aproximadamente coas marcas e as coras. Tras dous periodos de unificación baixo os almorávides e os almohades, seguidos cada un deles polos segundos e os terceiros taifas, o avance cristián foi tal que a mediados do século XIII os musulmáns tan só conservan o reino de Granada.

 

Pola súa banda, os reinos cristiáns do norte empezarán como pequenos núcleos de resistencia ao invasor que, aos poucos e ao longo dos séculos, irán avanzando cara ao sur, no proceso coñecido como a Reconquista, que durou oito séculos.

REIS CATÓLICOS  E AUSTRIAS
Cos Reis Católicos o territorio configúrase en tres grandes espazos: a Coroa de Castela, a Coroa de Aragón e o Reino de Navarra.

Esta división mantivose así ata a chegada dos Borbón que suprimiron os privilexios á Coroa de Aragón. Felipe V creou, tomando como base as provincias preexistentes creadas polos Austrias , a institución das intendencias. Se ben é certo que estas non coincidían sempre cos límites das provincias, polo que houbo certa oposición a esta división. Creáronse vinte intendencias

Ao final do Antigo Réxime as xurisdicións locais ofrecían un cadro aínda máis obsoleto e anacrónico que o das vellas provincias; distribuídas en xurisdicións realengas , abadengo e de señorío secular eran o resultado de circunstancias históricas acumuladas durante o paso dos séculos e representaban a antítese da racionalidade e da eficacia administrativa.

1833 DIVISIÓN PROVINCIAL

Durante o século XIX, en España asístese a unha loita entre o Antigo Réxime e o Estado liberal, con dous conceptos antagónicos de goberno. O Estado liberal necesita unha nova ordenación do territorio, que lle permita gobernar o país de xeito uniforme, recadar impostos, e crear un mercado único con leis iguais para todos.

Son varias as reformas que se van realizar. A reforma levada a cabo por Javier de Burgos en 1833 mantívose practicamente sen cambios (a nivel provincial) ata a actualidade. Dividía o territorio español en 49 provincias a partir dun criterio racional, cun tamaño relativamente homoxéneo e eliminando a maior parte dos enclaves propios do Antigo Réxime.

INTENTOS DE REXIONALIZACIÓN NO S XIX

1847: Nun intento de rexionalizar a península, Patricio da Escosura promulga un decreto o 29 de setembro de 1847 – que se suspendeu o mesmo ano – polo que se dividía á península en once gobernos xerais:

• Andalucía capital Sevilla. Provincias de Sevilla, Córdoba, Cádiz e Huelva.
• Aragón capital Zaragoza. Provincias de Zaragoza, Huesca e Teruel.
• Burgos capital Burgos. Provincias de Burgos, Santander cidade, Logroño e Soria.
• Cantabria capital Pamplona. Provincias de Navarra, Alava, Guipúscoa, Biscaia e gran parte de Cantabria.
• Castela a Nova capital Madrid e formada polas provincias de Madrid, Cuenca, Segovia, Guadalajara, Toledo e Ciudad Real.
• Castela a Vella capital Valladolid. Provincias de Valladolid, León, Palencia, Salamanca, Zamora, Ávila e Oviedo.
• Cataluña capital Barcelona. Provincias Barcelona, Lleida, Xirona e Tarragona.
• Estremadura capital Badaxoz. Provincias de Badaxoz e Cáceres.
• Galicia capital A Coruña. Provincias da coruña, Pontevedra, Lugo e Ourense.
• Granada capital Granada. Provincias de Granada, Málaga, Almería e Xaén.
• Valencia e Murcia capital Valencia. Provincias de Valencia, Murcia, Alicante, Albacete e Castelló.

1873: En 1873, durante a Primeira República Española, elaborouse un proxecto de Constitución que definía a España como unha República Federal, integrada por dezasete Estados con poder lexislativo, executivo e xudicial. Segundo os artigos 92 e 93, estes “Estados” terían unha “completa autonomía económico-administrativa e toda a autonomía política compatible coa existencia da Nación”, así como “a facultade de darse unha Constitución política”. Esta constitución, cuxo texto se atribúe principalmente a Castelar, nunca chegou a adoptarse. Ao ser unha Constitución federal nada sinala sobre as provincias, materia competencia dos Estados membros. O artigo primeiro do devandito proxecto di:

“Compoñen a Nación Española os Estados de Andalucía Alta, Andalucía Baixa, Aragón, Asturias, Baleares, Canarias, Castela a Nova, Castela a Vella, Cataluña, Cuba, Extremadura, Galicia, Murcia, Navarra, Puerto Rico, Valencia, Rexións Vascongadas.”

  1884: Segismundo Moret presentou un novo proxecto de lei o 6 de xaneiro de 1884, que distribuía a península e illas adxacentes en quince rexións administrativas e políticas, aproximándose á distribución das Audiencias Territoriais, que tamén fracasou. A súa distribución era:

• Aragón: Huesca, Logroño, Zaragoza.
• Asturias: León e Oviedo.
• Baleares.
• Canarias.
• Castela a Vella: Burgos, Palencia, Santander e Soria.
• Cataluña: Barcelona, Xirona, Lleida e Tarragona.
• Estremadura: Cáceres, Badaxoz e Ciudad Real.
• Galicia: Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra.
• Granada: Almería, Granada, Xaén e Málaga.
• Madrid: Guadalajara, Madrid e Toledo.
• Murcia: Albacete, Alicante e Murcia.
• Sevilla: Cádiz, Córdoba, Huelva e Sevilla.
• Valencia: Castelló, Cuenca, Teruel, Valencia.
• Valladolid: Ávila, Salamanca, Segovia, Valladolid e Zamora.
• Vascongadas: Álava, Guipúscoa, Navarra e Biscaia.

1891: Sete anos despois houbo outro intento de rexionalización que tampouco se chegou a consumar, neste caso promovido por Francisco Silvela. Mediante unha Real Orde de 20 de xullo de 1891 e un Proxecto de Lei na mesma data deu conta da intención de organizar o goberno da península, Canarias e Baleares en trece rexións. Este proxecto prevía que as rexións alcanzasen unha consideración importante como ente autónomo e asignáballes a seguinte distribución:

• Aragón: capital Zaragoza, incluíndo tamén a Huesca, Logroño, Soria e Teruel.
• Asturias: capital Oviedo, incluíndo tamén ás provincias de Santander e de Gijón. Esta última aparece como unha escisión da anterior provincia de Oviedo.
• Baleares.
• Canarias.
• Castela a Nova: capital Madrid, incluíndo tamén a Cuenca, Guadalajara, Ávila, Toledo e Segovia.
• Castela a Vella: capital Valladolid, incluíndo tamén a Burgos, León, Palencia, Salamanca e Zamora. Salamanca divídese en dous e repártese con Estremadura.
• Cataluña: capital Barcelona, incluíndo tamén a Xirona, Lleida e Tarragona.
• Estremadura: capital Badaxoz, incluíndo tamén a Cáceres, Ciudad Real e Salamanca (resto da provincia que non queda en Castela a Vella).
• Galicia: capital A Coruña, incluíndo tamén a Lugo, Ourense e Pontevedra.
• Granada: capital Granada, incluíndo tamén a Almería, Xaén e Málaga.
• Sevilla: capital Sevilla, incluíndo tamén a Cádiz, Córdoba e Huelva.
• Valencia: capital Valencia, incluíndo tamén a Albacete, Alicante, Castelló e Murcia.
• Vascongadas: sen capital definida. A capital sería elixida entre as provincias integrantes, que son Álava, Guipúscoa, Navarra e Biscaia.

As únicas catro rexións peninsulares que manteñen os seus límites en todos os proxectos de rexionalización son Cataluña, Galicia, Granada (denominada Andalucía Alta na Constitución de 1873) e Sevilla (denominada Andalucía no proxecto de Escosura e Andalucía Baixa na Constitución de 1873).

II REPÚBLICA

Coa chegada en 1931 da Segunda República Española, introduciuse na Constitución a posibilidade de que as rexións que compoñían España se convertesen en autonomías. Así, en 1932 Cataluña aprobou o seu Estatuto de autonomía, mentres que as provincias Vascongadas non fixeron efectiva esta posibilidade ata 1936, cando entrou en vigor o Estatuto autonómico vasco. En Galicia, tamén se recolleu o Proxecto de Estatuto de Autonomía de Galicia de 1936, que foi aprobado en referendo polo pobo galego pero que, ao estalar a Guerra Civil, non entrou en vigor, malia que o seu texto chegou a ser entregado ao presidente das Cortes Españolas e admitido a trámite por estas. No resto de rexións, recoñecidas como tal en 1933 na Lei Orgánica do Tribunal de Garantías Constitucionais, que lles outorgou o dereito a nomear un vogal rexional en cada caso, apenas houbo tímidos intentos de aprobar estatutos de autonomía, que non pasaron de proxectos.

2) FORMAS DE GOBERNO: A DEMOCRACIA 

A forma política do Estado Español é a monarquía constitucional hereditaria cun réxime de democracia parlamentaria. Os poderes están divididos en Lexislativo, Executivo e Xudicial.

Segundo a Constitución Española, o Rei Filipe  VI  é o Xefe do Estado e Capitán Xeral dos tres Exércitos, como máximo xefe das Forzas Armadas. Entre as funcións que lle outorga a Constitución figuran a de propoñer o candidato a Presidente do Goberno e nomealo, unha vez que obtivo a confianza das Cortes, a de nomear aos restantes membros do Goberno propostos polo Presidente e sancionar as leis aprobadas nas Cortes. A persoa do Rei é inviolable e non está suxeita a explicacións.

O Poder Lexislativo recae nas chamadas “Cortes Xerais”, compostas polo Congreso dos Deputados e o Senado. Os seus membros son elixidos cada catro anos mediante sufraxio universal. Estas eleccións denomínanse “eleccións xerais” e nelas só poden votar e son votados os cidadáns con nacionalidade española.

É función das Cortes a aprobación dos presupostos do Estado e supervisar a acción do Goberno, ademais de elixir o presidente do goberno, cada catro anos, unha vez celebradas as eleccións xerais.

A función lexislativa compártena as Cortes Xerais cos parlamentos das “Comunidades Autónomas”, que tamén teñen capacidade para aprobar leis.

O Poder Executivo  exérceo o Presidente do Goberno, quen é elixido por un período de catro anos e é asistido por un Consello de Ministros. O Goberno dirixe a política interior e exterior, a administración civil e militar, e a defensa do Estado.

Para cumprir as súas funcións, o Goberno pode desenvolver as Leis aprobando normas menores (regulamentos e ordenes). Esta función executiva lévase a cabo tamén polos Gobernos das Comunidades Autónomas e polos Gobernos das Entidades Locais.

O Poder Xudicial adminístrase, en nome do Rei por Xuíces e Maxistrados.

• Consello Xeral do Poder Xudicial é o órgano de goberno do poder xudicial e o
• Tribunal Superior de Justicia é o corpo xurídico máis alto do Estado. O presidente do Tribunal é nomeado polo Rei segundo proposta do Consello Xeral do Poder Xudicial.
• Fiscal do Estado é nomeado polo Rei e proposto polo Goberno. A oficina do fiscal público é a encargada de promover a acción da xustiza en defensa dos dereitos dos cidadáns e do interese público, e de asegurar a independencia das Cortes.

3) ORGANIZACIÓN TERRITORIAL DO ESTADO ESPAÑOL

AUTONOMIAS

A Constitución de 1978 define España como unha “nación” integrada por nacionalidades e rexións, con capacidade de autogoberno. O texto constitucional non definiu cales debían ser as devanditas nacionalidades e rexións, pero estableceu o procedemento para que, a partir das provincias existentes, puidesen formarse as que se denominarían Comunidades Autónomas, que poderían estar constituídas por unha ou varias provincias.

Tras a aprobación da Constitución, nun prazo de algo menos de tres anos (entre 1980 e 1983), todo o territorio organizouse en Comunidades Autónomas. Do devandito proceso resultaron un total de 17 comunidades. Posteriormente, no ano 1995 e de acordo tamén coas posibilidades que ofrecía a Constitución, as dúas cidades españolas situadas no norte de África – Ceuta e Melilla – adquiriron o estatuto de Cidades Autónomas.

As 17  Comunidades Autónomas presentan diferenzas, tanto con respecto á súa dimensión coma ás súas variadas orixes históricas.

Dimensión: Seis delas son uniprovinciales, é dicir, correspóndense con outras tantas provincias do mapa político preconstitucional; son as seguintes:

• Principado de Asturias (antes provincia de Oviedo)
• Cantabria (antes provincia de Santander)
• A Rioja (antes provincia de Logroño)
• Comunidade Foral de Navarra ( antes provincia de Pamplona)
• Comunidade de Madrid (antes provincia de Madrid)
• Illas Baleares (antes provincia de Baleares)
• Rexión de Murcia (antes provincia de Murcia).

As 11 Comunidades Autónomas restantes son pluriprovinciales, é dicir, están formadas por dous ou máis provincias, sempre contiguas.

Orixe histórica: son territorios que constituíron circunscricións políticas nun pasado máis ou menos afastado, e que xa estaban no mapa das rexións españolas anterior á Constitución de 1978.

• Tres delas – Cataluña, País Vasco e Galicia – contaron mesmo co recoñecemento de autonomía política durante a II República (1931-1936).
• Outras teñen tamén raíces histórico – xeográficas, aínda que non alcanzaron a autonomía durante o período republicano: Andalucía, Aragón, Principado de Asturias, Canarias, Comunidade Foral de Navarra, Comunidade Valenciana, Extremadura e Illas Baleares.
• Nas restantes as situacións son diversas: Castela e León xurdiu da integración dos antigos reinos medievais de León e Castela, pero sen a provincia de Logroño, que pasou a ser a comunidade de La Rioja, e de Santander, que constituíu Cantabria; Castela-A Mancha formouse coas provincias de Castela a Nova, exceptuando Madrid que adquiriu a condición de Comunidade uniprovincial, e a agregación de Albacete. Por último a Rexión de Murcia quedou integrada por unha soa provincia -a de Murcia-, aínda que estivera unida á de Albacete no mapa político rexional anterior a 1978.

Todas as Comunidades Autónomas teñen capacidade de autogoberno en materia executiva (cada unha conta co seu goberno autonómico), lexislativa (teñen parlamentos, con diversas denominacións) e algunhas delas, xudicial. Os estatutos de autonomía, recentemente reformados ou en proceso de reforma, establecen para cada comunidade a súa estrutura político-administrativa e desenvolven as súas competencias, dentro dos lí­mites que establece a Constitución.

PROVINCIAS

As Comunidades Autónomas organízanse en provincias.  A provincia é unha división territorial de España, recoñecida na Constitución española de 1978, pero definida en 1833. En España hai un total de 50 provincias que, xunto coas cidades autónomas de Ceuta e Melilla e algunhas posesións insulares (non suxeitas á división provincial por depender directamente da administración central), comprenden a totalidade do territorio español.

De acordo co Real Decreto do 30 de novembro de 1833 (que estableceu a división provincial), «as provincias tomarán o nome das súas capitais respectivas, salvo as de Álava, Navarra, Guipúscoa e Biscaia, que conservan as súas actuais denominacións,».

O Real Decreto lexislativo 781/1986, do 18 de abril, polo que se aproba o texto refundido das disposicións legais vixentes en materia de réxime local, dispón no artigo 25.2 que «só mediante lei aprobada polas Cortes Xerais pode modificarse a denominación e capitalidade das provincias». Sobre a base do anterior, as Cortes Xerais aprobaron diversas leis que modifican a denominación das provincias:

• A Rioxa: a Lei 57/1980 modificou a denominación oficial da provincia de Logroño pola de provincia de La Rioja.
• Cantabria: a disposición final única do Estatuto de Autonomía de Cantabria (Lei Orgánica 8/1981) modifica a denominación da provincia de Santander pola de provincia de Cantabria.
• Asturias: a Lei 1/1983 modificou a denominación oficial da provincia de Oviedo pola tradicional de provincia de Asturias.
• Gerona e Lerida: a Lei 2/1992 modificou a denominación oficial das provincias de Gerona e Lerida pola de Girona e Lleida (nomes en catalán destas).
• Baleares: a Lei 13/1997 modificou a denominación oficial da provincia das Illas Baleares pola de Illes Balears (nome en catalán da provincia).
• La Coruña e Orense: a Lei 2/1998 modificou a denominación oficial das provincias de Coruña e Orense pola A Coruña e Ourense (nome en galego destas).
• Alicante, Castellón e Valencia: a Lei 25/1999 declarou cooficiais tanto as devanditas denominacións en castelán, coma as de Alacant, Castelló e València en valenciano, de acordo co Estatuto de Autonomía da Comunidade Valenciana (Lei Orgánica 5/1982).
• Álava, Guipúscoa e Biscaia: a Lei 19/2011 modificou a denominación oficial das provincias de Álava, Guipúscoa e Biscaia pola de Araba/Álava, Gipuzkoa e Bizkaia (nome en éuscaro -bilingüe no caso de Álava- das devanditas provincias).
• No caso de Navarra, a súa denominación como provincia (ao igual que como comunidade foral) é bilingüe: Navarra en castelán e Nafarroa en éuscaro, segundo a versión nestas linguas da Constitución e a Lei Orgánica 13/1982 de reintegración e amejoramiento do réxime foral de Navarra.

O goberno  de cada provincia corresponden á súa Deputación Provincial. Non obstante, existen diversos réximes distintos do ordinario:

• As Comunidades Autónomas uniprovinciais asumen as competencias, medios e recursos que corresponden no réxime ordinario ás Deputacións Provinciais.
• As Comunidades Autónomas insulares (Canarias e Baleares) gozan de Cabidos ou Consellos insulares.
• No País Vasco, as Deputacións Forais dos territorios históricos (é dicir, as entidades nas que, á súa vez, se divide territorialmente a Comunidade Autónoma do País Vasco) asumen as competencias das Deputacións Provinciais, así como as demais que lles corresponde como órganos forais en virtude do Estatuto de Autonomía para o País Vasco.

MUNICIPIOS

En España, un municipio está definido na Lei Reguladora das Bases do Réxime Local como “a entidade local básica da organización territorial do estado”. A mesma lei indica que o municipio “ten personalidade xurídica e plena capacidade para o cumprimento dos seus fins” e que os seus elementos son “o territorio, a poboación e a organización”.

A Constitución española recolle no seu artigo 137: “O Estado organízase territorialmente en municipios, en provincias e nas Comunidades Autónomas que se constitúan. Todas estas entidades gozan de autonomía para a xestión dos seus respectivos intereses.”

As modificacións na organización municipal foron historicamente numerosas. Actualmente obsérvanse dous procesos contrapostos: mentres que nas zonas despoboadas se tende a unha paulatina redución do número de municipios, naquelas onde a poboación se concentrou prodúcese unha reorganización administrativa para conseguir unha xestión máis eficaz. Á súa vez o auxe do turismo, e o desenvolvemento de grandes urbanizacións na periferia afastada dos núcleos costeiros, permitiu nalgúns casos a creación de termos municipais novos.

COMARCAS OU BISBARRAS

De acordo coa Constitución e cos seus respectivos estatutos Cataluña, Aragón e Galicia estableceron outras circunscricións administrativas como as Comarcas ou Bisbarras que definiron como “territorio polí­tico – administrativo con entidade e competencias propias”, e aprobaron os seus respectivos mapas comarcais.