Xeografía 2012

XUÑO 2012

OPCIÓN A

1. Defina, nun máximo de cinco liñas, unicamente catro dos seguintes termos xeográficos, indicando algún exemplo en relación con España ou Galicia: desagrarización, explotación intensiva, cunca fluvial, fondos estruturais, litosfera, tectónica de placas. (Puntuación máxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).

Respostas

  • Desagrarización é a perda de poboación dedicada á actividade agraria, así como á perda de importancia económica da actividade agrícola nun territorio. En toda España tense producido este proceso, especialmente desde finais dos anos 1970.

  • Explotación intensiva é aquela explotación agraria que elimina os barbeitos e recorre á produción continua do terreo, estimulada polo emprego de fertilizantes e o regadío artificial. Este tipo de agricultura intensiva obtén unha forte productividade, sobre terreos moitas veces de extensión reducida. É moi habitual no litoral mediterráneo, especializado na horticultura.
  • Cunca fluvial ou hidrográfica é a porción de terreo que drena a un colector principal (río ou lago), limitada por unha liña de cumes ou divisoria de augas – liña desde a que as augas correntes flúen en direccións opostas – e que soe coincidir cos niveis máis elevados de determinados sistemas montañosos
  • Fondos Estruturais son instrumentos da Unión Europea que teñen por obxecto reducir as diverxencias de desenvolvemento entre as rexións, e busca reforzar a cohesión económica e social. O Fondo Europeo de Desenvolvemento Rexional (FEDER) – destinados ás rexións menos favorecidas – e o Fondo Social Europeo (FSE) – destinado á formación, para fomentar as oportunidades de emprego.
  • Litosfera é un conxunto máis ou menos ríxido, fragmentado en diversas placas, que forma a superficie sólida do planeta e descansa sobre unha capa plástica, a astenosfera. A litosfera está formada pola códea e unha parte do manto superior terrestre.

  • Tectónica de placas é unha teoría que explica a deriva continental e outros fenómenos como a formación de montañas, volcáns e terremotos. Segundo a tectónica de placas, a superficie exterior da Terra, chamada cortiza, consiste en aproximadamente dez bloques ou placas ríxidas que están en constante movemento. España está no límite sur da placa eurasiática.

2. Atendendo ao documento, conteste (puntuación máxima de 4 puntos):
a) Enumere catro provincias das rexións levantina e surmediterránea segundo a figura 1 (1 punto).
b) Comente os documentos das figuras 1 e 2 atendendo ás seguintes cuestións:
  1. Identifique os tipos de documentos e sinale 4 dos pincipais caladoiros fóra das costas peninsulares nos que pesque a flota española (1 punto).
  2. Analice e comente a evolución da poboación ocupada na pesca en España (1 punto).
  3. Explique as principais características en canto á ocupación e recursos da rexión pesqueira do Noroeste (1 punto).

Regiones pesqueras4-poblacion-ocupada-pesca

 

Respostas:
a) Enumere catro provincias das rexións levantina e surmediterránea segundo a fig. 1 (1punto): Alicante, Murcia, Almería, Granada, Málaga.
b) Comente os documentos:
  • Identifique os tipos de documentos e sinale 4 dos principais caladoiros fóra das costas peninsulares nos que pesque a flota pesqueira española (1 punto).

Mapa corocromático temático de España coa trama das provincias e Comunidades Autónomas no que se reflicten as principais rexións e caladoiros nacionais.

E un gráfico lineal que no eixo horizontal expresa o tempo (1965 – 2005) e no vertical miles de persoas referida á poboación ocupada na pesca en España.

Noruega e Svalbard, Groenlandia, Gran Sol e Atlántico Norte, Terranova, Marrocos, Mauritania e Senegal, Cabo Verde, Guinea -Bissau, Costa de Marfil e Guinea Ecuatorial, Atlántico interior, Angola e Namibia, Costa do Sur de Chile, Illas Malvinas, Illas Seychelles, Illas Comores e Madagascar.

  • Analice e comente a evolución da poboación ocupada na pesca en España (1 punto).

Sinalar o claro descenso da poboación ocupada e da súa contribución ao PIB dende o ano 1975, o que levou a un envellecemento e falta de formación neste sector. Aínda así na actualidade amosa un tamaño excesivo en relación coas posibilidades de pesca.

Crecemento ata mediados dos anos 70 debido a: aumento da demanda, mellora do nivel adquisitivo, baixo prezo do combustible, libre acceso a caladoiros, facilidades económicas, modernización

Descenso dende mediados dos anos 70 debido a varias dificultades: encarecemento do petróleo, implantación de zonas económicas exclusivas (aparición de conflitos), esgotamento dos caladoiros, recomendacións europeas de redución de frotas o que levou a: prexubilacións, reconversións a actividades diferentes, traspaso de barcos a terceros países ou creación de sociedades mixtas. Axudas europeas (esixencias de calidade) para renovación e modernización da frota ata 2004.
  • Explique as principais características en canto á ocupación e recursos da rexión pesqueira do Noroeste (1 punto).
Inclúese todas as costas galegas. É a rexión máis importante, tanto por volume de pesca como polo seu valor. Ten unha importante tradición pesqueira e elevado consumo. Son tamén importantes as actividades derivadas: estaleiros de buques, industria conserveira, empresas distribuidoras…
A evolución en canto á ocupación da poboación activa é semellante a do resto de España, aínda que segue a ocupar un lugar relevante na economía galega. A redución da poboación ocupada xenera diversos problemas:

– Problemas sociais nas zonas afectadas. Impulso doutros sectores como o acuícola. Axudas a pesca artesanal en zonas de tradición pesqueira ou intentos de reconversión profesional. Importancia do marisqueo e forte desenvolvemento da acuicutura.

– Sobreexplotación dos recursos polo exceso de capturas e polo uso de artes de pesca indiscriminadas levou, dacordo coa Política Pesquiera Comunitaria (PPC), ao establecemento de cotas de pesca, paros biolóxicos, etc.

– Contaminación, especialmente por vertidos de combustibles. Necesidade de rexenerar e diversificar actividade.

3. – Desenvolva o tema guiado polos seguintes apartados (puntuación máxima 4 puntos):Tema “Factores xeográficos e termodinámicos que inflúen no clima de España”. a) Factores xeográficos: latitude, situación, influencia do mar, relevo. b) Factores termodinámicos: en altura (Jet Stream) e en superficie (centros de acción, masas de aire, frontes).

OPCIÓN B

1.- Defina, nun máximo de cinco liñas, unicamente catro dos seguintes termos xeográficos, indicando algún exemplo en relación con España ou Galicia: área metropolitana, barlovento, maquis, umbría, acuicultura, laurisilva. (Puntuación máxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).

Respostas

  • Área metropolitana é un espacio moi urbanizado que engloba unha cidade central que dá nome a área e unha serie de cidades satélites que poden funcionar como cidades dormitorio, industriais, comerciais e servizos, todo organizado de xeito centralizado.
  • Barlovento é a parte dun relevo ou zona orientada cara ao lugar de onde vén o vento. En Galicia, cando domina o fluxo zonal do oeste, a vertente de barlovento das dorsais montañosas é a occidental, máis húmida, mentres que a de sotavento, a oriental, se caracteriza por unha menor pluviometría.
  • Maquis ou maquia é un ecosistema de matogueira mediterránea, formación de especies perennifolias, principalmente arbustivas, que soe refuxiarse sobre solos silíceos. Os madroños, as xaras, os brezos, lentiscos, romeus e outras especies son características desta formación, de maior porte xeralmente que as garrigas.
  • Umbría (avesedo) é a parte dun terreo en que case sempre fai sombra, por estar exposta ao norte, no noso hemisferio. Por exemplo, as vertentes orientadas cara ao Norte do Cordal Cantábrico.
  • Acuicultura é o conxunto de actividades que, mediante algún tipo de intervención no ciclo biolóxico ou no medio no que habitan os peixes, permiten controlar a súa reprodución e/ou crecemento.  Aacuicultura aparece restrinxida a un pequeno abano de especies, principalmente peixes, moluscos e crustáceos. En Galicia, a acuicultura representa aproximadamente a terceira parte da cifra do negocio da pesca.
  • Laurisilva é un bosque nuboso subtropical, propio de lugares húmidos, cálidos e sen xeadas, con grandes árbores, que en España se dá nas illas Canarias, máis concretamente nas vertentes setentrionais das illas occidentais de maior elevación, alí onde o “mar de nubes” determinado pola afluencia dos alisios permite o seu crecemento.
2. Atendendo ao documento, conteste (puntuación máxima de 4 puntos):
a) Enumere as 4 unidades do relevo marcadas coas letras A, B, C, D no mapa (1 punto).
b) Comente o documento atendendo ás seguintes cuestións:
  • Identifique o documento e complete a súa lenda coas áreas litolóxicas que lle correspondan. (1 punto)
  • Orixes xeolóxicas e localización de cada área litolóxica representada (1 punto).
  • Rochedo predominante e exemplos de modelado correspondentes a cada área litolóxica (1punto).

dominios_litoloxicos_peninsula_iberica

2. Atendendo ao documento, conteste (puntuación máxima de 4 puntos):
a) Enumere as 4 unidades do relevo marcadas coas letras A, B, C, D no mapa (1 punto):
A. Cordilleira Costeira Catalá
B. Montes Vascos
C. Montes de Toledo
D. Serra da Tramontana
b) Comente o documento atendendo ás seguintes cuestións:
Identifique o documento e complete a lenda (1 punto):

Mapa da Península e arquipélagos canario e balear de tipo corocromático temático coa trama de provincias, a rede fluvial principal e a representación corocromática da litoloxía predominante na península e nos arquipélagos.

Número 1 coa cor verde: Área silícea

Número 2 coa cor vermella: Área calcaria

Número 3 coa cor amárela: Área arxilosa

Número 4 coa cor azul: Área volcánica

Orixe xeolóxica e localización de cada área/dominio (1 punto):
Área silícea:
  • Rochas moi antigas, do Precámbrico e do Paleozoico que foron antigos macizos arrasados.
  • Localízanse nas rexións nas que aflora o vello zócalo herciniano da Meseta e en zonas de outros macizos antigos. Todo o terzo oeste peninsular (excepto zona de Lisboa) e se estende cara o oeste da Cordilleira Cantábrica, Sistema Central, Montes de Toledo e Serra Morena; e formando manchas illadas, no eixe central dos Pireneos, Penibéticas, algunhas serras do Sistema Ibérico e a Cordilleira Costeira- Catalá.
Área calcaria:
  • Rochas sedimentadas durante o Mesozoico e comezos do Terciario que co pregamento alpino formaron os conxuntos montañosos da zona oriental española.
  • Esténdese formando unha Z invertida, desde as costas catalanas ata o estreito de Xibraltar. Pireneos, Sur da Cordilleira Costeira – Catalá, Montes Vascos, e metade oriental da Cordilleira Cantábrica, Sistema Ibérico e Subbéticas. Domina no arquipélago balear, salvo as chairas centrais.
Área arxilosa:
  • Rochas que foron depositadas a finais do Terciario e no Cuaternario.
  • Se estende polas depresións terciarias: as concas castelás, as depresións do Ebro e Guadalquivir; as chairas litorais mediterráneas e a depresión do Texo.
Área volcánica:
  • Nas erupcións volcánicas durante a era terciaria, ascenderon masas de rochas volcánicas.
  • Illas Canarias e zonas da península como Cabo de Gata, Olot e Campo de Calatrava.
Rochedo predominante e exemplos de modelado correspondente (1 punto):
Área silícea:
  • Poden ser metamórficas como as lousas, xistos ou gneis, ou ígneas como o granito.
  • Relevo granítico: areas pardoamarelas, cristas, pedregais, domos, barrocais, caos granítico.
Área calcaria:
  • Rocha predominante e a calcaria.
  • Relevo cárstico: lapiás, foces, poljés, dolinas, covas e simas.
Área arxilosa:
  • Rochas como as arxilas, margas e xesos.
  • Forman relevos basicamente horizontais, por non sufrir pregamentos posteriores. A súa rápida erosión xera:
+  Zonas de escasa vexetación: cárcavas que poden orixinar os badlands.
+ Zonas onde a erosión dos ríos abriu vales que separan estruturas horizontais con alternancia de materiais e orixinan chairas suavemente onduladas: as campiñas.
Área volcánica:
  • Segundo a viscosidade da lava e a proporción de produtos sólidos poden ser: lapilli, escorias, bombas volcánicas ou coladas.
  • Formas máis características: conos volcánicos, calderas, domos, malpaíses, diques, barrancos volcánicos.
 3. Desenvolva o tema guiado polos seguintes apartados (puntuación máxima 4 puntos): Tema “Mobilidade espacial da poboación:
  • a) O éxodo rural.
  • b) A inmigración”.

SETEMBRO 2012